CLV – Khi kết hợp cải lương và xiếc trong cùng 1 vở diễn, nhiều người đã hoài nghi về mức độ thành công của tác phẩm bởi 2 loại hình này không liên quan. Nhưng khi “Cây gậy thần” ra mắt, những hoài nghi này đã bị đập tan khi xiếc và cải lương đã hòa quyện cùng nhau. Diễn viên cải lương cũng bay lượn trên không trung, không những thế, còn vừa bay vừa hát rất điệu nghệ.
Sau gần 3 tháng tập luyện, vở diễn Cây gậy thần của Liên đoàn Xiếc Việt Nam và Nhà hát Cải lương Việt Nam đã chính thức có buổi ra mắt tại Rạp xiếc Trung ương. Câu chuyện về Chử Đồng Tử – Tiên Dung vốn đã rất quen thuộc với nhiều thế hệ người Việt. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên, tích truyện này, kịch bản này của cố tác giả Hoàng Luyện được tái hiện trên sân khấu bằng ngôn ngữ cải lương và xiếc.
Cái háo hức được xem vở diễn này của khán giả đến từ ý tưởng độc đáo của 2 nhà hát là kết hợp cải lương và xiếc. Và điều khán giả muốn biết về vở diễn này là nghệ sĩ cải lương mà diễn xiếc sẽ thế nào và ngược lại. Thế nhưng, tất cả những mường tượng này đều sai bét vì “đèn nhà ai người nấy rạng”, còn cải lương và xiếc vẫn ăn nhập và hòa quyện trong cùng một vở diễn.
Trước đây, một vài sân khấu Sài Gòn từng kết hợp cải lương và xiếc nhưng xiếc chỉ đóng vai trò là các màn gợi trò, mà không phải là cuộc sánh đôi bình đẳng và công bằng. Còn ở vở “Cây gậy thần”, dù cải lương mang tính dẫn dắt khán giả nhưng xiếc cũng “chiếm sóng” và có tiếng nói rõ ràng làm nên thành công của vở diễn. Hay nói cách khác, xiếc và cải lương song song hoặc nối tiếp nhau ở từng cảnh diễn.
Ví dụ, cảnh Tiên Dung và Chử Đồng Tử gặp gỡ, khán giả đã ồ lên thích thú khi cặp nhân vật chính này vừa ca cải lương vừa bước lên đu dây và được kéo lên không gian vòm của rạp. Và để làm rõ hơn, mạnh hơn mối tình của Tiên Dung-Chử Đồng Tử, bên cạnh cặp nhân vật chính do 2 nghệ sĩ cải lương đảm nhận, đạo diễn đã cho thêm một cặp diễn viên xiếc cùng bay lượn trên không trung với những màn nhào lộn đẹp mắt.
Hoặc, ở cảnh màn dâng lễ vật trong đám cưới của Chử Đồng Tử và Tiên Dung. Các lễ vật là trâu, lợn… lại mở ra các màn xiếc thú hấp dẫn khán giả và rất ăn nhập với cảnh diễn. Đặc biệt, tiết tấu của vở diễn nhanh, vui nhộn là nhờ ê kíp thực hiện đã đưa hơi hướng nhạc kịch Broadway vào tác phẩm. Các cảnh diễn liên tục được ra mắt mà không có khoảng nghỉ, cải lương không còn sướt mướt, ủy mị mà dồn dập, vui tươi. Chính vì thế, chỉ trong 90 phút, màn song tấu giữa cải lương và xiếc đã chuyển tải được đầy đủ nội dung của một kịch bản đáng lý sẽ được dàn dựng trog 2 tiếng rưỡi đồng hồ.
Bất ngờ, ngạc nhiên và tự hào, đó là chia sẻ của chị Xuân Hồng, con gái của cố tác giả Hoàng Luyện -tác giả kịch bản “Cây gậy thần” (Chử Đồng Tử – Tiên Dung). Khai thác tích truyện về Chử Đồng Tử và công chúa Tiên Dung, đề cao tình yêu quê hương đất nước, tình yêu đôi lứa, kịch bản này đã từng được 7-8 đoàn ở phía Nam chọn dàn dựng. Kịch bản dành cho chèo của ông từng được Nhà hát Chèo Việt Nam dàn dựng rất thành công. Sau 25 năm, kịch bản được Nhà hát Cải lương Việt Nam và Liên đoàn Xiếc Việt Nam chọn dàn dựng là một bất ngờ lớn với gia đình.
Cũng theo nghệ sĩ Xuân Hồng, mặc dù vở diễn “Cây gậy thần” kết hợp giữa xiếc và cải lương nhưng vẫn giữ được nội dung tư tưởng của kịch bản. Việc đưa xiếc vào cải lương đã tạo sự mới lạ thú vị cho sân khấu, nhất là sân khấu cải lương trữ tình, lãng mạn nhưng tiết tấu chậm, khó bắt nhịp được đời sống hôm nay. “Tôi rất mừng là kịch bản của bố được các nghệ sĩ, đạo diễn phả vào hơi thở của cuộc sống đương đại, có thể thu hút được người trẻ” chị Xuân Hồng xúc động bày tỏ.
NSND Triệu Trung Kiên, 1 trong 2 đạo diễn của vở cho biết, vì dàn dựng tác phẩm mang tính thử nghiệm nên ngay từ đầu, ê kíp của cả 2 đơn vị là Nhà hát Cải lương Việt Nam và Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã cùng ngồi lại bàn bạc rất kỹ lưỡng và thống nhất phối hợp để cùng thỏa sức sáng tạo nhưng phải có sự cộng hưởng hiệu quả. Nếu chỉ có nghệ sĩ cải lương thì sẽ khó làm được một cách hấp dẫn như trong “Cây gậy thần” và ngược lại, nhờ có sự phối hợp với cải lương mà xiếc được tán thưởng nhiều hơn.
Như NSND Lưu Phúc, nghệ sĩ nổi tiếng của Liên đoàn Xiếc Việt Nam chia sẻ, là tiết mục dây đu bay, nếu bình thường sẽ không nhận được sự tán thưởng rầm rập từ khán giả như khi xem diễn viên cải lương đu bay nhận được sự tán thưởng nhiệt tình của người thưởng thức. Sự cộng hưởng của xiếc và cải lương đã tăng sự thăng hoa cho nghệ sĩ, cho tác phẩm. Việc đưa nhạc jazz và rap vào vở diễn cũng là một thử nghiệm táo bạo của ê kíp nhưng cũng được kỳ vọng sẽ từng bước cởi bỏ dần những giới hạn của sân khấu cải lương lâu nay.
Bày tỏ vui mừng với những thành công hợp tác bước đầu với cải lương, NSND Tống Toàn Thắng, Phó Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam cho biết, thành công này giống như là tiền đề để các nghệ sĩ vượt qua ngưỡng giới hạn của chính mình, của chính đơn vị mình trong sáng tạo nghệ thuật, đồng thời đáp ứng được nhu cầu của khán giả hiện nay hơn. Vở diễn thứ 2 của dự án “Huyền sử Việt”, sẽ khai thác tích truyện về Mẫu Liễu Hạnh, về đạo Mẫu, “chạm” được vào đời sống tín ngưỡng tâm linh của người Việt.
