Mới đây, soạn giả Hoàng Song Việt đăng trên Facebook cá nhân một status đầy nỗi niềm và gút lại chắc nịch: “Tôi không muốn tác phẩm của mình xuất hiện trên game show thêm lần nào nữa“.

Đây không phải là lần đầu người làm cải lương bức xúc về việc các tiểu phẩm, trích đoạn cải lương bị sử dụng tùy tiện, cẩu thả trong các game show truyền hình.

Ngó lơ tác quyền, hài hóa cải lương kinh điển

Ông Hoàng Song Việt kể các sinh viên chuẩn bị ra trường, hoặc những người trẻ chưa có tên tuổi sử dụng tác phẩm của ông làm bài thi, hát trên sân khấu…, ông vui vẻ đồng ý và chưa từng lấy một đồng tác quyền nào vì tác phẩm được sử dụng đúng chỗ, đúng mục đích.

“Còn trên game show tôi thấy không thích hợp và nhiều lần phiền lòng. Những tác phẩm tôi viết ra phù hợp biểu diễn trên sân khấu chứ không phù hợp với game show…” – ông Hoàng Song Việt bày tỏ trên trang cá nhân.

Một số tác phẩm của các tác giả tiền bối khác cũng bị tùy tiện đưa vào game show. Bà Mỹ Phượng – chánh văn phòng Hội Sân khấu TP.HCM – nói:

“Làm hay còn đỡ, còn bóp méo khiến tác phẩm biến dạng thì tác giả nào không đau lòng”. Bà Phượng chia sẻ đạo diễn Hoa Hạ từng bức xúc kể chuyện kiên quyết từ chối khi các nghệ sĩ tìm đến Hoa Hạ nhờ lấy trích đoạn cải lương kinh điển dàn dựng thành cải lương hài để thi game show.

Chưa kể nhiều chương trình còn ngó lơ việc trả tác quyền. Thường họ lấy lý do không liên lạc được với tác giả, dù nhiều tác giả (hoặc người thân của tác giả) vẫn đang làm nghề và không khó để tìm kiếm!

Bà Phượng cho biết hiếm hoi lắm mới có công ty tìm đến hội nhờ trả giùm tiền tác quyền với số tiền 500.000 đồng/trích đoạn, tiểu phẩm mà không có sự xin phép và thỏa thuận trước với tác giả.

Một nỗi lo khác là câu chuyện “hài hóa” các vở cải lương kinh điển. Câu chuyện các nghệ sĩ Ngọc Giàu – Trấn Thành – Anh Đức biểu diễn Tô Ánh Nguyệt Remix (biểu diễn ở hải ngoại) từng gây bức xúc vì làm biến dạng vở cải lương Tô Ánh Nguyệt kinh điển.

Nghệ sĩ Bạch Long kể NSND Thanh Tòng sinh thời từng từ chối thẳng khi một nghệ sĩ xin lấy tác phẩm của ông thi game show. Bạch Long lắc đầu:

“Ảnh sợ tác phẩm của ảnh bị phá banh. Trong một số chương trình, việc đưa cải lương vào game show có vẻ sai về nhận thức, về cách làm khi một tiết mục phải có chút ca nhạc, chút hài, chút cải lương.

Nguy hiểm hơn là có nghệ sĩ lâu năm thấy mấy em làm bậy mà không nhắc, riết thành thói quen bị hư dây chuyền không cứu vãn nổi!”.

“Hãy làm cái mới”

Giận thì giận, nhưng người làm nghề cũng có cái nhìn thông cảm với lớp trẻ. Như bà Mỹ Phượng nhìn nhận:

“Sân khấu cải lương bây giờ ít đất diễn, sợ khán giả quên nên nghệ sĩ cải lương cũng phải chen chân vô game show. Mà vô đó thì phải tuân thủ luật chơi của người ta. Nhưng trót mang nghiệp vào thân, không tự trọng, ý thức với nghề thì nghệ thuật cải lương sẽ về đâu nếu khán giả không tiếp nhận đúng nét đẹp, cái hay như bản chất của bộ môn nghệ thuật truyền thống này”.

Nhìn nhận giá trị của cải lương hài, ông Trần Ngọc Giàu – chủ tịch Hội Sân khấu TP.HCM – nhấn mạnh: “Làm cải lương hài rất khó. Trong các tác phẩm sân khấu cải lương hiếm có kịch bản nào mà hài từ đầu đến cuối như vở Đi biển một mình, Ngao Sò Ốc Hến…

Nhiều đài mong muốn đưa cải lương vào game show để tôn vinh nghệ thuật dân tộc. Nhưng chúng ta muốn đưa nghệ thuật dân tộc vào thì phải hết sức cẩn trọng và làm cho đúng nghĩa, nếu không, tưởng cứu hóa ra lại đang giết cải lương”.

Từ nhìn nhận đó, ông Giàu gợi mở: “Làm cải lương hài đưa vào game show đừng lấy tác phẩm sân khấu cũ, tác phẩm kinh điển. Hãy làm cái mới, cái khác. Có thể sử dụng kịch bản kịch nói hài chuyển thể sang cải lương như các sân khấu làm với vở Ra giêng anh cưới em.

Các nhà đài có lòng với cải lương là tốt, nhưng cần làm với cái tâm và trách nhiệm. Chẳng hạn, trong một chương trình đang “hot” cho xen lẫn một tiết mục cải lương thật hay, thật mẫu mực để khán giả cảm nhận cải lương hay, đẹp thế nào”.

Kiều Nguyệt Nga như thể Thị Mầu…

Cách đây không lâu, màn ảnh nhỏ dậy sóng khi trong đêm chung kết chương trình Gương mặt thân quen, Bạch Công Khanh hóa thân thành NSND Bạch Tuyết với trích đoạn cải lương Kiều Nguyệt Nga và đoạt giải quán quân. Phần lớn khán giả đều thất vọng bởi “Xem Kiều Nguyệt Nga mà như thể Thị Mầu bị… chuốc rượu”.

Trong khi đó ở đêm chung kết cuộc thi này hai năm trước, Hoài Lâm đã chọn hình ảnh nghệ sĩ Thanh Nga để hóa thân trong trích đoạn Tiếng trống Mê Linh được khán giả mê quá xá và đoạt giải quán quân.

Dạo một vòng truyền hình có thể thấy bên cạnh các cuộc thi chuyên về cải lương như Chuông vàng vọng cổ, Ai rành sáu câu, Hò xự xang xê cống, Tài tử tranh tài… thì các game show như Làng hài mở hội, Cười xuyên Việt, Cùng nhau tỏa sáng, Hội ngộ danh hài, Sao nối ngôi… cũng tràn ngập trích đoạn từ những vở cải lương nổi danh một thời.

Nhiều trích đoạn cải lương trong các chương trình này tạo được tiếng cười cho khán giả. Trong tập thứ 9 của Cùng nhau tỏa sáng năm 2015, tiết mục Quán tơ lụa Quỳnh Nga (một trích đoạn trong vở cải lương nổi tiếng Bên cầu dệt lụa) do Hoàng Mập, Phi Thanh Vân, Tuyền Mập trình diễn khiến khán giả cười không dứt khi Hoàng Mập hóa thân thành công chúa Bích Vân. Và khi Tuyền Mập – vai Quỳnh Nga – lý giải tình yêu, cô cất cao lời bài hát Ôi tình yêu: “Khi tình yêu đến, dẫn ta đến bờ bến lạ”, nhiều khán giả và giám khảo bật cười. Nhưng không ít khán giả yêu cải lương và thích vở cải lương kinh điển này đã không khỏi nhăn mặt!

(HOÀNG LÊ)

LINH ĐOAN