“Lúc cải lương huy hoàng nhất, tôi đã tận hưởng vinh quang, và cũng bị dày vò trong cay đắng khi nó bắt đầu tụt dốc. Sân khấu cải lương cũng như một mảnh đất màu mỡ, nếu biết khai thác thì sẽ được hưởng trái ngọt ngào, còn nếu bỏ hoang thì sẽ trở thành một vùng đất khô cằn”, người nghệ sĩ 50 năm tuổi nghề này tự sự.
Bước ngoặt đầu tiên đưa tôi trở thành một nghệ sĩ là gia nhập đoàn Hoài Dung Hoài Mỹ (Long An). Ông bầu của đoàn hát này là soạn giả Nguyễn Huỳnh, một người bạn cũ của cha tôi, chính ông là người đã đặt cho tôi nghệ danh Diệp Lang (Diệp là cha tôi, còn Lang là tên tôi). Sau một tháng ở đoàn hát, anh kép chính của vở Chiếc nhẫn kim cương có việc bận, thế là tôi được đôn lên hát chính. Sau đó, tên tuổi tôi bắt đầu được mọi người biết đến. Báo chí thời bấy giờ đều nhắc đến nghệ sĩ trẻ Diệp Lang như một gương mặt triển vọng. Tôi bắt đầu được các đoàn hát mời về cộng tác. Khi sự nghiệp bắt đầu phát triển, tôi vô cùng đau khổ khi phát hiện ra mình bị vỡ giọng, không còn hy vọng trở thành kép chính. Từ kép ca tôi xoay qua diễn thử kép độc. Lúc đó không ai dạy tôi cả, tôi tự mình đọc thật nhiều sách và xem phim ảnh.
Đầu năm 1962, đoàn Kim Chưởng mời tôi về cộng tác. Vai độc đầu tiên của tôi là vai Thống tướng Bát Kỳ Lộ trong vở Hai chiều ly biệt (soạn giả Phong Anh – Thu An). Không ngờ với vai tuồng đó tôi đã tạo được những thành công vang dội. Mới 21 tuổi, nhưng tôi đã vào vai ông lão ngoài 70 tuổi trong vở Người anh khác mẹ và đoạt giải thưởng Thanh Tâm.
Sau ngày đất nước thống nhất, tôi gia nhập đoàn Cải lương tập thể Sài Gòn II. Đoàn của chúng tôi trình diễn toàn những tuyến được coi là nóng thời bấy giờ như Phnôm Pênh, Xiêm Riệp, mặt trận 479… Tôi đã được anh chị em tín nhiệm bầu làm Trưởng đoàn 284. Vừa tham gia công tác quản lí, vừa làm nghệ thuật, áp lực công việc quá nặng nề, bệnh tăng nhãn áp của tôi tái phát. Tôi xin nghỉ làm quản lý và trở về nghiệp hát. Lúc này gia đình tôi quá khó khăn và đơn chiếc. Vợ tôi vừa phải chăm sóc các con nhỏ dại vừa phải lo cho người chồng thường xuyên đau bệnh. Trải qua tất cả những sóng gió cuộc đời mình, tôi rất biết ơn một người đã cùng tôi chịu đựng mọi gian khổ hơn 30 năm nay, đó là vợ tôi.
Trước thực trạng sân khấu như hiện nay, tôi rất buồn, nhưng cũng phải thành thật và can đảm nhìn nhận thực tế là sân khấu cải lương đang xuống dốc. Trước đây sân khấu luôn có những vở diễn mới hấp dẫn khán giả, còn hiện nay các vở diễn chỉ xào đi, nấu lại thì làm sao không gây sự nhàm chán cho khán giả. Giờ đây, ở tuổi ngoài 60 tôi không còn toan tính gì nữa. Niềm vui của tôi giờ đây là cố gắng dạy bảo cho đứa con trai duy nhất của mình đi theo nghiệp cầm ca. Cũng như cha tôi ngày đó, tôi luôn hướng con tôi vào con đường sân khấu, mặc dù tôi biết đó là một nghề không dễ dàng, nhưng sân khấu đã như là máu thịt, là một phần không thể thiếu được trong tôi.
Diệp Lang
(Theo Văn Hóa Nghệ Thuật)
