(CLV) – Vở tuồng này còn có tên là “Tống Thái Tổ Túy Sát Trịnh Ân” hay “Đào Tam Xuân Loạn Trào”. Nguyễn Diêu viết lại vở này lấy tên là “Nhất Tiễn hạ Song Điểu” (một mũi tên bắn chết hai con chim). Không rõ tác giả và thời điểm ra đời của tác phẩm. Có hai lớp:
Lớp một:
Trịnh Ân cùng với Triệu Khuông Dẫn vă Cao Hoài Đức là ba anh em kết nghĩa. Triệu Khuông Dẫn là vua nước Tống (Tống Thái Tổ), còn Trịnh Ân là Nhứ Nam Vương, đóng quân ngoài biên ải phía Nam. Sau khi dẹp yên giặc, Trịnh Ân kéo quân về triều thăm Tống Thái Tổ. Gần đến kinh thành, thấy có một đoàn ngự giá, Trịnh Ân tưởng vua đi du ngoạn, sụp lạy tâu vua, nhưng sau nhận ra không phải là vua, mà là Hàn Phụng, chú của Hàn Tố Mai, vợ vua. Trịnh Ân tức giận, đánh Hàn Phụng gãy răng. Hàn Phụng bỏ chạy về triều gặp Hàn Tố Mai kể lể sự tình rồi xúi Hàn Tố Mai phải trả thù. Hàn Tố Mai phục rượu cho Tống Thái Tổ say khước. Lúc hội triều, Hàn Tố Mai kết tội Trịnh Ân “không kiêng phép nước”, ép Tống Thái Tổ xuống chiếu giết Trịnh Ân, rồi giao cho Hàn Phụng đưa Trịnh Ân ra ngoài thành để giết. Nghe tin cha lâm nạn, Trinh Ấn là con trai của Trịnh Ân đuổi theo, khóc than cha mình bị tội oan. Nhưng Trịnh Ân khuyên con trở về, không cho đi theo ra pháp trường. Trịnh Ấn không chịu về, sau có Tiên Đồng đến báo “cuộc dinh hảo trên đã có trời”. nên Trịnh Ấn định phải quay về.
Cao Hoài Đức cũng là người anh em kết nghĩa, bắc phạt thành công cũng về triều báo tiệp. Tự nhiên ông thấy trong người nóng phừng phừng. Quân đến báo họ thấy Trịnh Ân bị đưa ra pháp trường. Cao Hoài Đức vội vàng vào nội điện để hỏi Tống Thái Tổ. Lúc ấy Tống Thái Tổ vẫn còn đang say, nói là không biết có lệnh giết Trịnh Ân. Cao Hoài Đức bắt Tống Thái Tổ viết ngay chiếu đòi đưa Trịnh Ân trở về triều không được giết, nhưng chiếu chưa kịp đến pháp trường thì Hàn Phụng đã mang đầu Trịnh Ân về nộp. Trông thấy đầu Trịnh Ân, Cao Hoài Đức giận dữ, rút gươm chém đầu Hàn Phụng. Tống Thái Tổ tỉnh rượu, hết sức đau xót và hối hận nhưng không làm gì được nữa. Tống Thái Tổ cùng với Cao Hoài Đức làm lễ tế Trịnh Ân.
Lớp hai:
Ngoài biên ải, Đào Tam Xuân được quân báo Trịnh Ân, chồng nàng đã bị Tống Thái Tổ giết. Đào Tam Xuân bàng hoàng, đau xót. Nâng khóc than thảm thiết, rồi phẫn nộ ra lệnh kéo quân về triều hỏi tội Tống Vương. Về đến triều Đào Tam Xuân gặp Cao Hoài Đức, Cao Hoài Đức kể hết đâu đuôi câu chuyện cho Đào Tam Xuân nghe rồi an ủi nàng, sau đó mới vời Tống Vương ra tiếp Đào Tam Xuân. Tống Thái Tổ hết sức ăn năn, hối hận, nhận mọi tội lỗi về mình và xin Đào Tam Xuân mặc tình xử lý. Hàn Tố Mai than khóc, cầu cứu Tống Vương, nhưng không làm gì được. Quan lính đưa Hàn Tố Mai ra Nam Quan. Đào Tam Xuân ra lệnh bó vải lăn đèn Hàn Tố Mai và lấy đầu Hàn Phụng để tế chồng.
Vở tuồng kết cấu chặt chẽ, xung đột đơn giản mà gay gắt, các nhân vật thông qua xung đột này bộc lộ nội tâm và cá tính của từng người khá đậm nét. “Trảm Trịnh Ân”là một vở tuồng cổ cho đến hiện nay vẫn còn được diễn.
